Domus Trebini

Van een eiland, gelegen op zo'n 200 km van het Italiaanse vasteland met 1.340 km kust, zou je toch op zijn minst verwachten dat vis het hoofdbestanddeel van het menu zou uitmaken... Niets is echter minder waar. Vanwege de strategische ligging heeft het eiland in de loop der eeuwen diverse veroveraars aangetrokken en dat noopte de Sardijnen tot het zoeken van een veilig heenkomen in de, voor de vreemdelingen, onherbergzame binnenlanden. De culinaire specialiteiten van het eiland zijn dan ook van oudsher gebaseerd op de keuken van herders en boeren: veel geroosterd vlees. Inmiddels is dit wel aan het veranderen, niet in de laatste plaats vanwege de populariteit van de schitterende kusten. Herderskeuken De schaapherders die het binnenland van het eiland bevolkten, bleven vaak maandenlang weg met hun kuddes, dus moest er vooral simpel worden gekookt. Omdat potten en pannen niet tot de vaste uitrusting van de herders behoorden werd het vlees van met name varken, schaap en geit, vooral geroosterd boven een houtvuurtje. Wilde kruiden die op het eiland overvloedig groeien, zoals rozemarijn, mirte, venkel, jeneverbes en tijm, fungeerden als smaakmakers. Ook nu nog vormt een aan het spit geroosterd porchetto, biggetje, (porceddu in het Sardijns) het hoogtepunt van menig dorpsfeest. Ook agnello con finocchietti, een lammetje gestoofd met wilde venkel, ui en tomaat behoort tot de klassiekers. Ook de bereidingswijze van gallina al mirto stamt uit de oude herderskeuken. Het kippetje wordt in water gekookt en vervolgens afgedekt met mirtebladeren en - bessen waarin het vlees dan een hele nacht kan marineren. Vervolgens wordt het geurige gerecht koud gegeten. Porceddu Een bereidingswijze die je nu nog zelden tegenkomt is de bereiding a carraxiu. In een diepe kuil die 'bekleed' is met jeneverbestakken, olijftakken en rozemarijn wordt porceddu, lam of geit gelegd en afgedekt met dezelfde takken en een laagje grond. Daarbovenop wordt dan weer een vuurtje gestookt. Een ideale bereidingswijze die werd gebruikt door stropers; de buit was onzichtbaar, en deze smakelijke manier zorgde ervoor dat het vlees geurig en sappig bleef. Pesce Sardines De afwezigheid van vis in de traditionele Sardijnse keuken wordt een snel achterhaald feit. De vismarkt van Cagliari is inmiddels uitgegroeid tot de grootste vismarkt van heel Italie. Er wordt wel gezegd dat indien je de mercato di San Benedetto niet hebt bezocht, je Cagliari niet hebt gezien. De markthal doet wellicht wat steriel aan, maar eenmaal binnen is het een ware kakofonie van vormen, kleuren en geluiden. Levende paling en krabbetjes, maar ook het vlees van zeeëgel liggen in de vele stalletjes uitgestald. Bezoekers van de schitterende Sardijnse kusten zullen zich in een culinaire vishemel wanen. Vis, bij voorkeur genoten in de schaduw van de namiddagzon en begeleid door een glas koele, witte Vernaccia di Oristano... De wateren rond de rotsachtige kusten herbergen heerlijkheden als kreeften, krabben, ansjovissen, tonijn, inktvis, schelpdieren en natuurlijk sardientjes die hun naam al dan niet aan het eiland hebben te danken. De kleine sardientjes worden schoongemaakt en rijkelijk met zout ingewreven en vervolgens gegrild... Aragosta arrosta, geroosterde langoest, geserveerd met olijfolie, citroen, peterselie en broodkruimels, verschijnt veelvuldig op de menukaarten rond Alghero in het noordwesten. Burrida is een soep op basis van hondshaai en de overige ingrediënten worden per haven creatief ingevuld... maar tomaten zitten er altijd wel in. Bottarga Cassùla is een Sardijnse soep waarin wel 12 soorten vis, schaal- en schelpdieren verwerkt zijn. Deze worden gekookt met tomaten en kruiden tot een pikant brouwsel. In de moerassen van Cabras, in het zuidwesten van het eiland, wordt de harder, een soort karper, gevangen. Naast het feit dat hij geliefd is om zijn zachte visvlees, levert hij ook de kostbare bottarga; de visseneitjes van de vrouwtjesharder worden gezouten en geperst in langwerpige blokken. Na ongeveer 4 maanden is het droog genoeg en wordt het in plakjes geschaafd en gegeten met wat witbrood als antipasto. Ook verbrokkeld over een verse pasta komt de zilte smaak goed tot zijn recht. De bottarga di mugga is zonodig nog kostbaarder dan de bottarga di tonno, tonijn, en volgens de Sardijnen veel delicater van smaak...

Pane Carasau Zoals de bereidingswijzen van vlees een praktische oorsprong hebben, kent het traditionele Sardijnse brood dit ook. Het carta da musica, muziekpapier, of pane carasau op z'n Sardijns, is een dun plat brood dat dus gelijkenis vertoont met een perkamentachtig muziekpapier. Het bevat niet veel vocht en daarom gaat het ook niet snel schimmelen. Ideaal voor lange reizen. Herders namen het lichte brood, opgerold, mee in hun tas. Even weken in heet water, dan wordt het weer elastisch. Geserveerd met wat tomaten, ei en geraspte kaas wordt het brood een volwaardige maaltijd, pane fratau genaamd. Populair is ook het bestrijken met olio d'oliva om het vervolgens nog een keer te bakken waardoor het brood nog knapperiger wordt. Het bakken van het brood is redelijk bewerkelijk en dat laat de Sardijn dan ook graag aan de bakker over, waar hij het vervolgens in stapeltjes van tien of twintig koopt. Het pane carasau is het bekendste brood op Sardegna, maar verder kent bijna elk Sardijns dorp zijn eigen broodspecialiteit. Allemaal variaties op grote ronde broden, moddizzosu of mazzosu dat veel zwaarder en vochtiger is en soms wel 10 kilo zwaar kan zijn. Pasta Mallorreddus Ondanks de voorliefde voor brood worden hier ook grote hoeveelheden gedroogde pasta verorberd. Meestal in de traditionele vormen als spaghetti en maccheroni, maar typisch voor het eiland zijn de culingiones (culurzones). Dit is een soort ravioli gevuld met pecorino, aardappelpuree, varkensreuzel, oude pecorino, lams-, kalfs- of varkensgehakt. Op speciale feestdagen wordt een andere lokale specialiteit geserveerd: malloreddus. Deze Sardijnse gnocchi worden gemaakt van tarwegries waaraan saffraan is toegevoegd. Ze worden geserveerd met een eenvoudige tomatensaus of een stevige ragout van lamsvlees. Klassiek zijn de malloreddus geserveerd met boter en geraspte pecorino. Van tarwegries met de naam sa fragula, vergelijkbaar met de Noord-Afrikaanse couscous, worden piepkleine balletjes gemaakt die vervolgens worden gedroogd en gebruikt in de soep. Bijvoorbeeld in de favata: een soep van gedroogde tuinbonen met tomaat, kardoen (distelsoort), wilde venkel, worst en gezouten varkensvlees. Groenten Mirto Groenten en kruiden groeien er in overvloed door het gunstige klimaat op dit mediterrane eiland. Sardegna is dan ook niet voor niets de belangrijkste producent van biologische groenten. Ongeveer een derde van de totale Italiaanse productie komt hiervandaan. Tomaten, artisjokken, tuinbonen, erwtjes, aubergines en courgettes behoren tot de meest gebruikte en geteelde groenten. Ook kruiden zijn van nature volop aanwezig op het eiland. De macchia, het droge mediterrane struikgewas, geurt naar de meest karakteristieke: wilde venkel, jeneverbes, laurier, salie, rozemarijn, munt en mirte (een eucalyptusachtige struik met dito geur). FormaggioDe Sardijnse schapen grazen in grote kuddes op de binnenlanden van het eiland. Hun melk is de basis voor de productie van de pecorino kaas die zowel jong, vers, gerijpt maar ook gegratineerd wordt gegeten. De Pecorino Sardo , Pecorino Romano en de Fiore Sardo zijn kazen met een Pecorini sardi DOP predikaat. Fior di Sardo staat bekend als de oudste pecorino van rauwmelkse schapenkaas. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, wordt op Sardegna meer Pecorino Romano geproduceerd dan in Lazio… De streek rond Nuoro heeft voor wat betreft de kazen de grootse reputatie. Naast kazen van schapenmelk worden er ook heerlijke geitenkazen geproduceerd. De kaas die zowel wordt verafschuwd, als tot specialiteit gerekend, is toch wel de casumarzu. Een klein schapenkaasje vol met maden die ervoor zorgen dat het binnenste van de kaas heerlijk zacht en romig wordt…het kaasje wordt gegeten inclusief de maden... niet voor vegetariërs dus! Dolce Ciambelle In de Sardijnse zoetigheid herken je duidelijk de invloed van de Arabische overheersers. Zoet is hier ook mierzoet! Een overweldigende hoeveelheid, gebakjes, cakes, koekjes op basis van marsepein en amandelen, overvloedig gezoet met suiker en/of Sardijnse honing. Zeer geliefd zijn de ciambelle, een plat koekje dat in het midden met marmelade is versierd. Ook pabassini, koekjes gevuld met een pasta van rozijnen en walnoten zijn niet te versmaden. Als ze ook nog eens anijszaadjes, kaneel en kruidnagel bevatten worden ze papassinus genoemd. Ook al is torrone niet van origine afkomstig uit Sardegna, toch is de lokale variant van amandelen, (hazel-)noten, eigeel en honing authentiek te noemen. Dit aangezien er geen suiker of glucosestroop in wordt verwerkt, hetgeen als voordeel heeft dat het niet aan de tanden plakt. Als je dus torrone sardo koopt weet je zeker dat deze met honing is bereid. Op de vele sagre zul je deze lekkernij dan ook altijd tegenkomen. Hetzelfde geldt voor de traditionele gattò die op vele plaatsen wordt gebakken ter ere van het jaarlijkse dorpsfeest. Het is een soort taart van amandelen en suiker, die wordt gebakken in de vorm van de dorpskerk of een belangrijk klooster. Het bouwwerkje wordt dan ook nog eens versierd met ragfijn, kantachtig suikerwerk. Als je na je maaltijd geen plaats meer hebt voor deze zoetigheden…geen nood; op Sardegna worden ze ook als ontbijt gegeten.

Het eiland wordt gekenmerkt door een heuvelachtig binnenland. Het golvende grasland is overdekt met macchia: wilde tijm en rozemarijn, mirte, cactusvijgen en dwergeiken. Voortdurend beschenen door de zon verspreiden deze een heerlijke geur.Het eiland wordt omringd door de Mare Mediterraneo aan de westkant en de Mare Tirreno aan de oostkant. De kleur van het water kent alle schakeringen blauw van azuurblauw, azzurro, tot smaragdgroen, smeraldo. De N131, van Olbia in het noordoosten langs Nuoro naar Cagliari in het zuiden, deelt het eiland in drieën. Halverwege het eiland is namelijk nog een vertakking naar Sassari in het noordwesten. Verder is het eiland goed ontsloten door goedbegaanbare regionale wegen, grotere plaatsen zijn ook per trein bereikbaar. CultuurHet eiland is in de loop der eeuwen door vele zeevarende volken overheerst. Door de geïsoleerde ligging van het eiland heeft Sardegna toch een eigen cultuur kunnen behouden. De taal, het Sardisch, wordt als een Italiaanse taal beschouwd (geen dialect!) en is voor de 'vastelander' onverstaanbaar; de taal is het dichtst bij het oorspronkelijke Latijn gebleven. Via een Sardijns online woordenboek kun je hiervan een voorproefje krijgen. Het is op dit kleine eiland sowieso een mengelmoes van talen: in Alghero, in de 12e eeuw gesticht door kolonisten uit Valencia en Barcelona, wordt Catalaans gesproken; en op het schiereiland San Pietro in het zuidoosten wordt een Ligurisch dialect gesproken. De oorspronkelijke bevolking trok weg van de kust en trok naar de bergen waar ze schapen gingen houden. Dat doen ze nog steeds. Je treft hier nog steeds grote kuddes aan. Pas op, want zij hebben voorrang op jouw auto. De schapencultuur zie je ook weer terug in de Sardische keuken; weinig vis op het menu (zeker voor een eiland) en veel schapenvlees en kaas (pecorino) en brood. Paardrijden kent een lange traditie op Sardegna; geen rondjes rijden in de manege, maar meer het ruige werk, zonder zadel. Grappig is dat bij vele paardenraces op het vasteland, zoals de Palio van Siena, de jockeys vaak Sarden zijn.

Nuraghe Naast de taal zijn ook de Nuraghi kenmerkend voor Sardegna. Deze kegelvormige bouwsels zijn cementloos geconstrueerd van grote opgestapelde blokken basalt. Ze dateren van ongeveer 1500 voor Chr. en zijn gebouwd door een volk waarvan, vreemd genoeg, niets bekend is. Ze hebben geen schrift nagelaten, maar wel zo'n 30.000 nuraghi waarvan er nu nog zo'n 7.000 over zijn. Sommige zijn op zichzelf staande verdedigingstorens, andere vormen onderdeel van een complex met huizen, tempels en graftomben. Je vindt ze vooral ten noorden van Cagliari, rond Barumini, en in de Valle dei Nuraghi in het zuiden bij Sassari. De Kust Costa Smeralda De Costa Smeralda is erg mooi en de authentieke uitstraling wordt er zorgvuldig gecultiveerd maar Porto Cervo met de ontelbare, dure boetieks, nachtclubs en restaurants is toch vooral een speelplaats voor de rijksten der aarde. De meest bekende en drukst bezochte stranden liggen in het Noordoosten aan de bekende Costa Smeralda. Deze Costa is in de jaren vijftig door de Aga Kahn, een multimiljonair met een discutabel verleden, onder handen genomen en in zijn kielzog is de (Italiaanse) jetset hier neergestreken. Naast uitgestrekte zandstranden kent de kust ook stille baaien en grotten. Ben je op zoek naar minder drukke, mooie ongerepte stranden, kun je het beste gaan zoeken (en vinden) in de omgeving van de Golfo di Orosei en het plaatsje Cala Gonone ten oosten van Nuoro. Een leuk plaatsje met prachtige stranden en spectaculaire baaien en grotten. Je kunt hier fantastisch duiken en mooie wandelingen maken. Vertrek dan wel vroeg in de ochtend want tegen de middag is de temperatuur hoog opgelopen; dan moet je zorgen dat je in het water ligt.

Gennargentu In het diepe binnenland ligt het ruige Gennargentu-gebergte en het gelijknamige Parco Nazionale del Gennargentu. Het gebergte is uniek als het gaat om zijn ongereptheid en verlatenheid. Dit is één van de mooiste gebieden op het eiland. Op je wandelingen kun je hier adelaars, gieren, wilde katten, en als je geluk hebt moeflons spotten. De authentieke sfeer van het eiland is hier voelbaar. Hier vind je nog volkomen geïsoleerde bergdorpen waarvan de inwoners zichzelf vooral beschouwen als Sarden en niet zozeer als Italianen. Met Italië hebben ze net zo min iets te maken als met bijvoorbeeld Frankrijk. Sardegna is dan ook een autonome regione van de Italiaanse republiek met een zekere mate van bestuurlijke zelfstandigheid. De stedenDe meest interessante steden zijn Alghero, Nuoro en Cagliari, de hoofdstad van het eiland.Alghero in het Noordwesten aan de Mare Mediterraneo, is een mooi 12e eeuws stadje met smalle steegjes en pleintjes omsloten door oude vestingmuren en vele uitkijktorens die stammen uit de tijd van de Catalaanse overheersing. Ook hier mooie stranden en vergeet vooral niet de nabijgelegen, spectaculaire Grotta Nettuno te bezoeken. Over de zee vanuit de haven te bereiken per boot of over land via de trappen van de Escala Cabirol. In beide gevallen een weliswaar verschillend maar spectaculair panorama. Nuoro verdient een vermelding omdat het zo mooi ligt, tegen de achtergrond van de Monte Ortobene in het Sopramonte gebied. Het stadje heeft een authentieke sfeer die nog niet door toeristen is aangetast. Nuoro vormde de inspiratiebron voor vele schrijvers en beeldhouwers. Het is de geboorteplaats van de schrijfster Grazia Deledda. In 1926 ontving zij de Nobelprijs voor de literatuur voor haar gehele oeuvre waarin de Sardische cultuur centraal staat. Het is dan ook niet vreemd om juist hier het Museo della Vita e delle tradizioni populari Sarde aan te treffen. In dit museum worden alle voorwerpen uit de Sardische cultuur bewaard en tentoongesteld. Hier leer je alles over de oude tradities en gebruiken waar het eiland zo trots op is. De hoofdstad Cagliari tenslotte is met haar 170.000 inwoners de grootste stad. Ook hier vind je overblijfselen van Feniciërs, Cartaghen en natuurlijk Romeinen (Amfitheater). In het Museo Nazionale Archeologico is nog veel te zien van hun nalatenschap, waaronder vele voorwerpen die aangetroffen zijn in de beroemde Nuraghi. Het centrum heeft een enigszins Noord-Afrikaanse uitstraling. Geniet van het mooie uitzicht vanaf de Bastione San Remy of van een wandeling door de hooggelegen middeleeuwse wijk Castello met zijn Romeinse en Pisaanse verdedigingswerken. Het slenteren door de straatjes kan heerlijk zijn maar ook heel vermoeiend. Laat je rijden door Il Treno Turistico. Dit treintje volgt verschillende routes en brengt je langs alle bezienswaardigheden. Uitrusten van de vermoeienissen kan ook op de mooie zandstranden die zich aan de oostkant van de stad bevinden. Voor de aktievelingen onder ons zijn hier dan ook weer legio watersportmogelijkheden. Sardegna is een schitterend eiland met uitgebreide mogelijkheden voor elke Italiëliefhebber. Kunst en cultuur, mooie witte zandstranden met veel vertier of juist heerlijk ongerept, drukke steden en een verlaten, ongerept binnenland waar je kunt wandelen, fietsen of kennis maken met de bevolking. Dit alles is te genieten in de unieke en authentieke sfeer van deze autonome regione.

Er is geen eenduidig beeld te geven van het klimaat in Italië. Dat is niet zo raar, als je bedenkt dat het land van noord naar zuid zo'n 2.500 kilometer beslaat. De Alpen in het Noorden kennen natuurlijk andere temperaturen dan de regioni die grenzen aan de Middellandse zee. Door de diverse bergketens, zowel in het noorden, midden als zuiden, kunnen de temperaturen zelfs op korte afstand veel van elkaar verschillen. Fa caldo... In grote lijnen is wel te zeggen dat het noorden koude winters kent, en warme, vochtige zomers. De Povlakte, die zich uitstrekt van Piemonte, Lombardia, Emilia-Romagna tot Veneto, kent daarentegen weer droge zomers. Vanaf Toscana zuidwaarts zijn de naar onze maatstaven zomerse temperaturen al vroeg in het jaar te ervaren tot laat in de herfst. De winters zijn mild in vergelijking met Nederland. Zo kan een stedentrip naar Roma het hele jaar door worden gemaakt; de gemiddeld 7 graden in de winter en 25 in de zomer zijn hiervoor prima randvoorwaarden. Wind en neerslag Er zijn twee bekende windstromingen: de Tramontana, een droge noordoostenwind die 's winters midden Italië doorkruist. In de ochtend is deze het sterkste, gemiddeld tot windkracht 8, in de middag zakt deze naar windkracht 4. Het zuiden kent zomers de Sirocco. De hete, vochtige lucht komt uit het zuiden, de Sahara, en is ongeveer 10 graden warmer dan normaal, waardoor de temperatuur kan oplopen tot 45 graden. Reden te meer om met name in het voor- en naseizoen de zuidelijke regioni te bezoeken. De temperatuur is dan aangenamer en er zijn veel minder toeristen op de been. Bovendien staat in het voorjaar alles in bloei en overheerst het groen, daar waar hoe langer het seizoen duurt, verdord geel de boventoon gaat voeren. Fa freddo... De beide grote eilanden worden gekenmerkt door een warme, droge zomer. In Cagliari, in het zuiden van Sardegna, valt de minste regen van Italië In de berggebieden valt gemiddeld meer neerslag dan elders. Dat het alleen in de Alpen zou sneeuwen is een sprookje. Ook in Midden Italië gaan de Romeinen 's winters in het weekend skiën in de Apennijnen of in de Gran Sasso van Abruzzo. Sneeuw vind je tot in Zuid Italië, zelfs op de Etna ligt sneeuw. Alleen de kust en het zuiden van Sicilia zijn nagenoeg gevrijwaard van het witte poeder. Klimaatbeleving is natuurlijk subjectief. Twintig graden is voor ons lekker, voor een Siciliaan is dat relatief fris. Zeewatertemperatuur die voor Noord-Europeanen prima is, is voor Italianen te koud. Deze zul je vaak pas laat in het seizoen in zee zien zwemmen. Ook zijn veel buitenzwembaden bij accommodaties pas vanaf eind mei gevuld, meestal is dit tot ongeveer half september. Vraag ernaar bij de touroperator. Wat ook handig is, is om kort voor vertrek, de weersvooruitzichten van de streek voor de komende vier dagen te bekijken

Op Sardegna tref je ze in het echt aan: parelwitte stranden, wuivende palmen, een azuurblauwe zee en idyllische baaien en dichterbij dan de Caraïben. In het noorden bevinden zich lange zandstranden. De rest van de kust is erg grillig, met verborgen baaien en kleine strandjes. Golfo di Orosei De oostkust van Sardegna is geschikt voor een echte strandvakantie. De meest bekende en drukst bezochte stranden liggen in het Noordoosten aan de bekende Costa Smeralda, het strand voor de jet-set. In het plaatsje Porto Cervo, aan de Costa Smeralda, vind je veel boetiekjes, nachtclubs en restaurants waar vooral de jetset lijkt te komen. Ben je op zoek naar minder drukke, mooie ongerepte stranden, kun je het beste gaan zoeken (en vinden) in de omgeving van de Golfo di Orosei en het plaatsje Cala Gonone ten oosten van Nuoro. Een leuk plaatsje met prachtige stranden en spectaculaire baaien en grotten. Je kunt hier fantastisch duiken en snorkelen en mooie wandelingen maken. De westkust van SardegnaBosa Marina, gelegen aan de westkust, is een klein pittoresk kustplaatsje en het strand is meerdere keren onderscheiden als het schoonste strand van Italië. Ook Alghero in het noordwesten heeft enkele bijzondere stranden. Naast uitgestrekte zandstranden kent de kust ook stille baaien en grotten zoals de Grotta di Nettuno en de Grotta Verde bij Alghero.

Een van de meest karakteristieke periodes van Sardegna is die van het Nuraghe-volk. Dit volk arriveerde rond 1800 v. Chr. op Sardegna. Waar ze precies vandaan kwamen is onduidelijk, waarschijnlijk is het afkomstig van het Spaanse vasteland. Zij lieten op het eiland duizenden bouwwerken achter, de nuraghen, die nergens anders ter wereld voorkomen. Van de waarschijnlijk tienduizend(en) bouwwerken zijn er tegenwoordig nog ongeveer 7.000 over. Eén van de best bewaarde nuraghen ligt in Barumini, de Su Nuraxi. Hier vind je zowel de eenvoudigste vorm, namelijk een toren van losse, gestapelde rotsblokken, als de in een later stadium gebouwde torens. Deze stonden om de eerste toren heen en waren met muren aan elkaar verbonden. Rond deze torens werden in een nog later stadium nog meer torens gebouwd die onderling met muren waren verbonden. Rondom het bastion was een dorp gebouwd waarvan nog een vijftigtal ruïnes te zien zijn. Hoogstwaarschijnlijk dienden de nuraghen als vestingwerken, maar tot op de dag van vandaag bestaat er nog steeds geen sluitende theorie over hun functie. Een reden te meer om je te laten rondleiden in het mysterieuze Su Nuraxi.

Sardegna is ver weg van het vasteland en sommigen zeggen ook ver weg van de beschaving. Toch wordt ook hier al zo'n 2000 jaar wijn gemaakt. Pas de laatste 20 jaar daarvan is men over kwaliteit gaan denken. Voor deze tijd werd de wijn vaak verkocht en versneden in Calabrische en Pugliese wijnen. De druivenrassen klinken dan ook niet zo bekend in de oren. De grootste bijdrage aan de Sardijnse wijnbouw is wellicht geleverd door de Spaans/Catalaanse overheersers in de Middeleeuwen. Vele druivenrassen zijn van Spaanse herkomst. Vooral aan de westkust, bij Alghero, is deze invloed eeuwenlang erg groot geweest. Sardegna kent echter ook oudere rassen met namen als Nuragus of Nasco. De Nuragus zou oorspronkelijk door de Phoeniciërs op het eiland zijn gebracht en zijn genoemd naar de nuraghe, de typische Sardijnse bouwsels. De moderne, frisse witte wijn die van de Nuragus wordt gemaakt, wordt veel gedronken. Cannonau druiven De wijnen van de Spaanse Cannonau en Vermentino-druiven zijn de bekendste en tevens de beste van het eiland. Sommige zijn reeds bekroond met het DOC-predikaat. Het zijn 'warme', prettig drinkbare rode wijnen die ook als stevige rosé zijn te verkrijgen. De Cannonau druiven kennen hun oorsprong in de Garnachia-druif waar in Spanje de Rioja van wordt gemaakt. De wijn wordt voornamelijk verbouwd in de streek rondom Nuoro en is vooral smakelijk bij vlees- en wildgerechten. De Vermentino is er in 2 variëteiten: 'Di Sardegna' en 'Di Gallura'. De Vermentino di Gallura heeft als enige in Sardegna het DOCG-predikaat. Misschien is het niet toevallig dat deze gemaakt wordt op de hellingen achter de prachtige Costa Smeralda in het noordoosten. Aan deze kust is zomers immers heel veel geld en Italiaanse jetset... Vernaccia druiven De meest authentieke van de Sardijnse wijnen is wel de Vernaccia di Oristano. De witte wijn doet het goed bij de visgerechten waar het kuststadje Alghero bekend om staat. Net als het stadje, waar tot voor kort nog een Catalaans accent werd gehoord, is ook de druivensoort Spaans. De zwaardere, amberkleurige, sherry-achtige Vernaccia doet het 'ijskoud' heerlijk als aperitief. In het zuiden vinden we de droge rode, nog minder bekende, Monica di Sardegna, de zwaardere rode Monica di Cagliari (DOC) en de Carignano del Sulcis. In zo'n warm klimaat worden van veel druivensoorten ook zoete (dessert-)wijnen gemaakt. Op Sardegna kom je een Moscato en een Malvasia tegen, als je tenminste goed zoekt, want de productie is te verwaarlozen, maar uiteraard lekker na de maaltijd. Mirto De meest gedronken likeur op het eiland, en ook wel het bekendst, is Il Mirto. Een aantal producten, zoals bijvoorbeeld Zedda Piras, laat de bessen nog met de hand plukken van de 2 meter hoge struiken en produceert de likeur nog volgens de aloude Sardijnse traditie. De struiken maken onderdeel uit van de macchia mediterranea die overal op het eiland voorkomt. Na de bloei in juni, rijpen de besjes van november tot januari. Afhankelijk van waar je je op het eiland bevindt krijgt de likeur de lokale benaming mee die varieert van murtizzu, mulsta, multa, murta, murtiu, muta, murta. Probeer dat maar eens na een paar glaasjes van dit ijskoud geserveerde drankje uit te spreken. Fil'e Ferru Dan is er ook nog de Grappa met een grappige naam; de Fil'e Ferru, letterlijk het 'draadje van ijzer'. De vele illegale stokers op het eiland verborgen hun eigengemaakte distillaten onder de grond; alleen een klein stukje ijzerdraad, verbonden aan de fles, stak boven de grond uit. Tja, en eigenlijk geldt dat ook nu nog wel een beetje voor de Sardijnse wijnen; speciaal, maar moeilijk te ontdekken...

Ogliastra De regio Ogliastra is een deel van de provincie Nuoro en bevindt zich aan de oostkust van Sardinië. Het meest interessante en belangrijkste dorp aan de oostkust is Tortoli, wat een bezoek beslist waard is. Door de ligging van de beroemde haven van Arbatax en door de economische groei van de tertiare sector is Tortoli het belangrijkste centrum geworden van de Ogliastra. Arbatax, een klein pittoresk dorpje van de gemeente Tortoli ligt aan het berg van de imposante Capo Bellavista, die volledig begroeid is met mediterranen struikgewas en staat onder beheersing van de prachtige vuurtoren van Arbatax. Een Spaanse toren uit de 17 eeuw. Vanuit haven kan men de fantastische rode kliffen “Rocce Rosse” bewonderen die vanuit de zee oprijzen. Aan de andere kant van de Capo Bellavista bevindt zich een panoramische plateau vanwaar men kan neerkijken op het idyllische toeristisch dorp Cala Moresca. Het strand van S. Gemiliano bevindt zich ten zuiden van de berg van San Gemiliano, waar ook het unieke strand ligt van Porto Frailis. Het witte zand en helder zeewater moet u beslist gezien hebben. Nog verder zuidelijker komt u het prachtige strand van “Orri” tegen, met zijn prachtige rotspartijen, dat aansluit aan de kleine strandjes van “Punta Musculedda”. Indien u per auto een kort stukje van de SS125 vervolgt komt u tevens langs het prachtige zandstrand van “Cea”. Dit strand is karakteristiek vanwege de oprijzende rode rotsen vanuit de zee. De sarden noemen deze rotsen: Is scoglius arrubius. Ten zuiden van Tortoli bevindt zich het dorp Barisardo. Het dorp bevindt zich niet direct aan de kust maar wel op korte afstand hiervan, dit vanwege de vroegere invasies van piraten. In ieder geval is deze gehele overweldigende kust per auto in enkele minuten bereikbaar en zeker de moeite waard. Vervolgens kunt u de kust van “Marina di Bari’ bewonderen met zijn gekleurde fijne kiezelstrand. Hier bevinden zich diverse hotels en enkele oudheden, zoals de toren uit de 16 eeuw. Nog zuidelijker is het mogelijk het strand van Tr

Vlak bij het dorp kunt u de bewonderenswaardige landelijk gelegen ouden kerk “Nostra Signora di Buoncammino” bezoeken. Net zoals het de fantastische kust van Marina di Cairo met zijn brede strand van fijn wit zand. Vanaf Barisardo brengt u een weg helemaal langs het prachtig panoramisch uitzicht vanaf Marina di Cairo tot aan het strand van “sa perde pera”. Hier kunt u de een van de vele nuraghi’s van Sardinië bewonderen. Zuidwaarts bevinden zich diverse kleine inhammen die bestaan uit roze graniet, gedomineerd door de berg van “Monte Cartucceddu” (598m). Deze kan men bezoeken indien men zich begeeft door de sterke begroeiing van Monte Ferru van Tertenia en het gebergte van Capo s’Asta. Vanaf hier kunt u het strand bewonderen van Capo s’Asta wat behoort aan de gemeente Gairo. Nabij de afslag van de helling komt u uit bij de vallei van de rivier Gattiu. Deze stroomt uit op het strand van Coccorocci. Dit strand is zeer beroemd vanwege zijn stenen, die welgevormd zijn door de kracht van het water. Nog zuidelijker, tegen de grens aan van de provincie Cagliari moet u beslist Marina de Tertinia bezoeken met zijn prachtige stranden zoals Foxi Manna, omgeven door een toeristen complex en zijn mooie nuraghi’s genaamd “Aleri en Longu e Nastasi”. San Giovanni di Sarrala is weer een ander wonderbaarlijk strand nabij Tertenia en wordt gedomineerd door een prachtige toren. Ook de noordelijke kant van Tortoli is zeer beduidend en interessant. Rijk aan zijn mooie landschap, stranden en inhammen net wonderbaarlijk zoals alle andere stranden staan beschreven. Baunei en Santa Maria Navarresse zijn karakteristieke dorpen langs de kust en hebben betoverende stranden. Het strand van Santa Maria Navarresse bevindt zich aan de rand van het dorp zelf en loopt noordelijk richting het strand van Lotzorai en het “spaggia delle Rose” dat toebehoort tot de het dorpje Lotzorai. Voor het strand merkt men het kleine eilandje “L’isola di Ogliastra’ op dat bestaat uit een soort roze graniet. Ten noorden van Santa Maria Navaresse wordt de kust

Als u verder noordelijk richting Cala Cogone van de gemeente Dorgali rijdt kunt u het spectaculaire Cala Fuili omgeven door een hoge rotswand en zeer geliefd bij free-climbing bewonderen. Van hieruit kunt u de prachtige kust bereiken van Bue Marino.Hier bevindt zich de laatste habitat van de zeldzame monniksrobben, een uitstervend soort zoogdier.Vanuit Cala Cognone zuidwaarts bevinden zich de beroemde en fascinerende grotten van Bue Marino, Cala Luna en het geweldige Cala Sisine. Cala Sisine bestaat uit een natuurlijke boog omgeven door sterke bebossing en hoge rotsen die neerkijken op het water. Zuidelijk kunt u heb mooie Cala Biriola bezoeken gelegen aan de rand van het massieve Codula di Luna vanwaar het mogelijk is een wonderbaarlijk en onvergetelijk overzicht van de Golf van Orosei en de kust van de Ogliastra te aanschouwen. De hoge rotswanden vanaf de zandstranden lijken wel een reusachtige berg met name door de presentatie van eeuwenoude johannesbroodbomen en steeneiken bossen. Aan de andere kant richting de zee bevinden zich smalle duinen met kiezelstenen van een uitzonderlijke groene en blauwe kleur. Nog altijd zuidwaarts vindt men het prachtige Cala Mariolu bestaande uit 2 aparte toegangswegen door een wit gebergte vanwaar men kan neerkijken over een heldere blauwe zee en het wonderbaarlijke Cala Goritze. Cala Goritze met zijn bergtop dat het strand domineert. Een ideale plek voor free-climbers vanwaar men een prachtig uitzicht heeft over het exclusieve landschap van de golf. In ieder geval kan men nog verder gaan tot aan extreme top van Capo Monte Santu waar 2 smalle natuurlijke toegangswegen de berg indringen maar zich weer herstellen door de noordelijke bergwind.